Louisa Orańska na tronie Szwecji

Wyświetl ten post na Instagramie.

Post udostępniony przez Livrustkammarens Vänner (@lrkvanner) Wrz 27, 2019 o 12:11 PDT

Ze względu na wrodzoną nieśmiałość brakuje jej odwagi, by wtrącać się w jego sprawy, a jej jedynym pragnieniem jest zdobyć jego miłość. Jednym słowem; wydaje się, że nie jest wystarczająco dojrzała, by wykonać swoje wielkie zadanie - Fritz von Dardel.

Carl XV urodził się w 1826 roku na Zamku Królewskim w Sztokholmie jako najstarszy syn króla Szwecji i Norwegii Oscara I i Josephine de Beauharnais. Po urodzeniu otrzymał tytuł księcia Skanii.  Pomimo młodego wieku, już dwa lata po wstąpieniu na tron przez jego ojca został powołany na honorowego członka Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk (miał wówczas 20 lat). Ze względu na wątłe zdrowie Oscara I już w połowie lat '50 XIX wieku zastępował ojca w rządzeniu państwem. W 1856 roku mianowano go wicekrólem Norwegii, a nieco ponad rok później regentem. Poprzez znoszenie ceł i budowę linii kolejowych przyczynił się wówczas do pogłębienia unii personalnej z Norwegią.

King Karl XV, photographed by Mathias Hansen in around 1865. The image has been cropped. Photo from the Bernadotte Library's archive.

W wieku 18 lat został bezpośrednim następcą tronu, co oznaczało również poszukiwania odpowiedniej małżonki dla przyszłego króla. Na żonę księcia  wybrano niderlandzką księżniczkę Louise. Młodsza od swojego męża o osiem lat księżniczka urodziła się w Hadze, 5 sierpnia 1828 r. Jej ojcem był książę Frederik - drugie dziecko króla Niderlandów Wilhelma I i Wilhelmina z Prus. Jej matka była ósmym dzieckiem króla Frederika Wilhelma III z Prus i Louise Meklemburg-Strelitz. Księżniczka była dobrą partia, wręcz predystynowaną do roli królowej. Wykształcenie dziewczynki powierzono belgijskiej guwernantce Victoire Wauthier, a dzięki jej lekcjom opanowała francuski, niemiecki, angielski, rosyjski oraz grę na pianinie.

Niestety w związku Carla i Louise trudno szukać romantyczności. Szwedzki dwór zwrócił uwagę na niderlandzką księżniczkę po tym jak negocjacje w sprawie zaaranżowania małżeństwa Carla i jego kuzynki - pruskiej księżniczki - zakończyły się fiaskiem. Nie jest tajemnicą, że Oscar I chciał pogłębić powiązania młodej dynastii Bernadotte ze znamienitymi dworami Europy. Uważał również, że przyszła królowa Szwecji powinna być protestantką (ze względu na protestanckie wyznanie Norwegii). Szczególnie, że dwie ostatnie królowe były katoliczkami. Louise spełniała wymagania przyszłego teścia, a poza tym oczekiwano, ze wniesie do małżeństwa i samej Szwecji ogromny posag. Jak podają historycy sekretarz króla został wysłany do Niderlandów, aby wybadać sytuacje i po spotkaniu z księżniczką napisał w raporcie, że Louise ma doskonałe wykształcenie i dobry charakter, jednak nie jest atrakcyjna.  W sierpniu 1849 r. zaaranżowano pierwsze spotkanie pary. Podobno Louise od razu zakochała się w przyszłym mężu, niestety uczucie nie zostało odwzajemnione, a Carl miał być rozczarowany wyglądem księżniczki. Jednak zdecydował się na małżeństwo ze względu na aprobatę ojca, a ich zaręczyny ogłoszono w lutym 1850 roku. Ostatecznie posag księżniczki okazał się skromny, co spotkało się z rozczarowaniem nie tylko królewskiej rodziny ale i rządu. Bowiem od momentu zaręczyn rząd miał nadzieję, że z posagu rodzina królewska samodzielnie sfinansuje budowę linii kolejowych. W czasie narzeczeństwa Louise pilnie uczyła się języka szwedzkiego i historii kraju, jednak nigdy nie opanowała norweskiego. Warto wspomnieć, że dzięki poparciu małżeństwa przez rząd niderlandzki nie musiała rezygnować ze swoich praw do niderlandzkiego tronu po ślubie.

https://www.europeana.eu/

Ślub pary odbył się 19 czerwca 1850 roku. Niestety od samego początku małżonkowie nie mogli znaleźć wspólnego języka. Mieli całkiem odmienne osobowości - nieśmiała Louise preferowała proste życie i była zamknięta w sobie. Z kolei Carl słynął z zamiłowania do przyjęć i życia towarzyskiego. Już w 1852 roku nawiązał romans z Josephine Sparre zwaną na dworze „Shootan” lub "Jossan" - główną damą dworu Louise. Związek Carla z damą dworu trwał osiem lat, a Sparre okazała się tak dominująca, że praktycznie zajęła miejsce Louise. Fritz von Dardel posunął się nawet do stwierdzenia, że Sparre miała kontrolę zarówno nad Carlem jak i Louise. Mimo to małżonkom udało się spłodzić dwójkę dzieci. Księżniczka Lovisa urodziła się w 1851 roku (późniejsza królowa Danii), książę Carl Oscar w 1852 roku. Z powodu komplikacji powstałych przy narodzinach księcia Carla Oscara, Louisa nie mogła mieć więcej dzieci. Niestety w 1854 r. mały książę zmarł na zapalenie płuc. Ponieważ w tym czasie w Szwecji obowiązywało prawo salickie, księżniczka Lovisa nie była uprawniona do wstąpienia na tron. Oznaczało to również, że sukcesja do tronu przejdzie na młodszego brata Carla - księcia Oscara. Jak wiadomo Louise zaproponowała mężowi rozwód, aby mógł ożenić się ponownie, spłodzić męskiego potomka i tym samym spadkobiercę korony, jednak Carl nie przystał na tę propozycję.

Powszechnie wiadomo, że książę miał także inne kochanki, ale Louisa jest opisywana jako cierpliwa i tolerancyjna wobec nich. Po zakończeniu relacji ze Sparre związał się Hanną Styrell. Relacje z nią utrzymywał od 1860 do 1869, a od 1869 do 1872 był związany z Wilhelmine Schröder. Wiadomo także, że Carl miał nieślubnego syna - Carla Johana Bolandera - urodzonego w 1854 roku. Przypuszcza się jednak, że miał więcej nieślubnych dzieci. Historycy wspominają również sytuację z przyjęcia urodzinowego Louisy w 1857 roku. Przyszły król postanowił wznieść toast za swoją "tajemniczą miłość" co wywołało niemały skandal w Pałacu Drottningholm i rozwścieczyło młodszego brata księcia, Oscara, ten jednak wraz z żoną wzniósł wspólnie toast, aby nie wywoływać większej konsternacji. Scena ta miała doprowadzić Louise do płaczu i ataku nerwowego.

Louisa okazała się być z natury nieśmiała, wycofana i zamknięta w sobie. Już w 1857 roku przejęła rolę królowej, kiedy to jej mąż został mianowany regentem. Przez dwa lata odbywała obowiązki reprezentacyjne swojej teściowej. Jednak uważa się, że nie odniosła znaczącego sukcesy społecznego. Jak zapisano w dworskiej kronice Fritza von Dardela: Bardziej sympatyczna i utalentowana kobieta całkowicie odtworzyłaby atmosferę w tym kręgu, a także wywarła dobry wpływ na księcia, który, z natury, łatwo dał się prowadzić przez tych, których lubił, zwłaszcza kobiety. Chociaż dobra, obowiązkowa księżna nie ma w sobie nic więcej, ma wiele dobrych cech. Jest dobrą gospodynią domową, ale myśli tylko o swoim mężu, o sobie i najbliższych. Nie ma też na niego dobrego wpływu, chociaż jej dobry charakter daje jej prawo do posiadania go. Ze względu na wrodzoną nieśmiałość brakuje jej odwagi, by wtrącać się w jego sprawy, a jej jedynym pragnieniem jest zdobyć jego miłość. Jednym słowem; wydaje się, że nie jest wystarczająco dojrzała, by wykonać swoje wielkie zadanie. 

W lutym 1856 roku Carl został mianowany namiestnikiem Norwegii i spędził tam półtora roku.  Wówczas wykazał duże zainteresowanie malarstwem i rysunkiem, co ciekawe finalnie również zaczął angażować się w politykę. Nawiązał także silną przyjaźń z królem Danii, Frederikiem VII, co doprowadziło nie tylko do zacieśnienia więzów między krajami, ale także ślubu jego córki Lovisy z wnukiem Frederika VII. 8 lipca 1859 roku Carl został królem Szwecji i Norwegii po śmierci swojego ojca. Koronacja pary królewskiej odbyła się w Szwecji 3 maja 1860 roku i w Norwegii 5 sierpnia tego samego roku. Louisa stała się tym samym pierwszą królową Szwecji i Norwegii koronowaną w obu krajach. Jako, że jej poprzedniczki (ze względu na swoje katolickie wyznanie) nie mogły być koronowane w Norwegii. W przeciwieństwie do swoich poprzedniczek Louisa nie wykazała zainteresowania polityką. Zamiast tego zaangażowała się w działalność filantropijną i założyła szereg organizacji charytatywnych zarówno w Szwecji jak i Norwegii. Zdecydowanie wolała działalność charytatywną od pełnienia formalnych funkcji dworskich. Z kronik wynika nawet, że często zdarzało jej się symulować chorobę, aby nie brać w nich udziału. W rzeczywistości nie była jednak okazem zdrowia, choć jej choroby przypisywano stresowi spowodowanemu zachowaniem jej męża. Często zdarzało jej się tracić przytomność i przynajmniej raz miała napad padaczki (jeden razy zostało to udokumentowanie w kronikach).

Photo from the Bernadotte Library's archive. / kungahuset.se

Carl XV z całą pewnością nie był dobrym mężem, jednak jest uznawany za jednego z najlepszych królów Szwecji. Za jego panowania wprowadzono chociażby prawo komunalne, kościelne i karne, czy wspominane wcześniej prawo większości dla niezamężnych kobiet. Pod koniec 1870 roku Louisa wyjechała do Holandii, aby czuwać przy łóżku umierającej matki. Po powrocie do Szwecji okazało się, że Carl XV podupadł na zdrowiu i to Louisa pomogła mu wrócić do lepszej kondycji. Niestety ciężki okres czasu bardzo osłabił królową, która zachorowała na zapalenie płuc i zmarła 30 marca 1871 roku na Zamku Królewskim w Sztokholmie. Pomimo nie najlepszych relacji z żoną uważa się, że Carl XV był zrozpaczony śmiercią Louisy. Zmarł na gruźlicę półtora roku późnień, 18 września  1872 roku

Ponieważ nie miał syna, który przejąłby po nim koronę sukcesja przeszła na jego młodszego brata, panującego jako Oscar II. Chociaż nie pozostawił po sobie następy, jego potomkowie zasiadali na tronach Belgii, Danii, Luksemburga, Norwegii i Grecji. Na kilka tygodni przed śmiercią córka Carla, Lovisa urodziła drugiego syna, nadając mu imię Carl na cześć swojego ojca. W 1905 roku wnuk Carla XV wstąpił na tron Norwegii, przyjmując imię Haakon VII. Obecnie panujący król Harald V jest prawnukiem Carla XV zarówno ze strony swojego ojca jak i ma również szwedzkie korzenie ze strony matki - szwedzkiej księżniczki Marthy, córki Oscara II.

Źródło: Dardel, Fritz von, Minnen, Stockholm 1912 , kungahuset.se, wikipedia, resources.huygens.knaw.nl