Królewska Szwecja - od Królestwa Swewów do dynastii Wazów

W pierwszej części serii przedstawiłam Wam tytuły członków szwedzkiej rodziny królewskiej i ich pochodzenie. W tej części postaram się przybliżyć historię Królestwa Szwecji od jego samych początków do objęcia władzy przez dynastię Wazów.

Svear Rike - Królestwo Swewów

Szwecja na "arenę dziejów" wkroczyła na początku średniowiecza za sprawą szwedzkich Wikingów, którzy przemierzając morza posuwali się w głąb kontynentu europejskiego. Dzięki temu, Wikingowie, zwani na terenach Szwecji Waregami, dotarli do takich metropolii jak Bagdad czy Konstantynopol. Jak twierdzą historycy, mieli oni stopić się z ludnością słowiańską i położyć podwaliny pod późniejsze księstwa ruskie (przede wszystkim Nowogród i Kijów).

 W tym czasie na ziemiach teraźniejszej Szwecji o dominację walczyły dwa wielkie plemiona, Swewów z północy i Gotów z południa. Wreszcie w X wieku przewagę zdobyli Swewowie, tworząc Svear Rike, czyli Królestwo Swewów. Z tej nazwy ostatecznie powstała teraźniejszym nazwa królestwa - Sverige - Szwecja.

By Holger.Ellgaard - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20303793

Olof Skötkonung – król Szwecji w latach 995-1021, pierwszy chrześcijański władca tego kraju. Był synem Eryka Zwycięskiego, króla Szwecji, i Sygrydy-Świętosławy, córki Mieszka I. Olof został szwedzkim królem w 995.

Około 1000 roku Olof Skötkonung, ówczesny władca Szwecji dokonał ostatecznego zjednoczenia państwa i przyjął chrzest. Uznaje się, że po nawróceniu Eryka Jevardssona (Eryka IX Świętego) w XII wieku nordyckiego religie pogańskie całkowicie utraciły swoje wpływy w szwedzkim królestwie. 

Co ciekawe w średniowieczu monarcha nie miał większego wpływu na władzę, był jedynie postacią symboliczną, a państwo i wojownicy podporządkowywali mu się jedynie w okresie wojny. Dopiero w połowie XII wieku nastąpiła feudalizacja szwedzkiego społeczeństwa. 

Folkungowie 

Autorstwa Axel Forssén (1888-1961) - Nationalencyklopedin, credited to Riksantikvarieämbetet, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17992131

Birger Magnusson, znany jako Birger jarl (ur. ok. 1210, zm. 21 października 1266) – możnowładca szwedzki, jarl od 1248, regent swego małoletniego syna króla Waldemara od 1250, prawdopodobnie założyciel Sztokholmu. Uznawany za najwybitniejszego męża stanu średniowiecznej Szwecji, twórcę skonsolidowanego Królestwa Szwecji.

Pierwsza znacząca dynastia w Szwecji pojawiła się dopiero w latach 1250-1363 i doprowadziła do ogromnego rozkwitu państwa. Była to dynastia Folków. Regent, jarl Birger Magnusson, który sprawował władzę w imieniu małoletniego syna Waldemara I, dokonał ostatecznego podboju Finlandii i założył teraźniejszą stolicę Szwecji - Sztokholm.

Autorstwa Nieznany - Ilmari Salomies: Suomen kirkon historia I Suomen kirkko keskiaikana. Helsinki 1944., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=108191

Magnus Eriksson, Magnus II Smek – król Szwecji 1319-1364, król Norwegii 1319-1343, z dynastii Folkungów, syn szwedzkiego księcia Eryka Magnussona i Ingeborgi, córki Haakona V, króla Norwegii.

Gdy władzę objął młodszy potomek regenta - król Magnus II Eriksson do królestwa powróciły wcześniejsze konflikty wewnętrzne. Pierwsza konstytucja w 1350 roku wprowadziła w Szwecji monarchię elekcyjną (taką jak w Królestwie Polskim). Pierwszym królem elekcyjnym, po detronizacji Magnusa II Erickssona został Albrecht Meklemburski. Szybko został znienawidzony przez Szwedów z powodu jego, niemal ostentacyjnego, uwielbienia niemieckiej polityki handlowej i przede wszystkim niemieckich miast handlowych. Ostatecznie odsunięto go od władzy a koronę przekazano królowej Danii i Norwegii, Małgorzacie I.

Autorstwa Hans Peter Hansen - Niels Bache's Nordens Historie, 1884, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=14586

Małgorzata I (ur. w 1353 w Søborg, Dania, zm. 28 października 1412 we Flensburgu) – władczyni Danii, Norwegii i Szwecji.

Monarchini dążyła do zjednoczenia trzech skandynawskich państw, co w przypadku Szwedów zostało pozytywnie przyjęte. Wreszcie w Kalmarze w 1397 roku doszło do zjednoczenia Danii, Szwecji i Norwegii. Monarchą państw Unii Kalmarskiej został kuzyn Małgorzaty I, Eryk Pomorski. Unia przetrwała do 1523 roku, a w czasie jej obowiązywania niemal całe wybrzeże Bałtyku należało do tych trzech państw. Wtedy też pojawił się pomysł stworzenia Dominium Maris Baltici, późnej Szwecja już na własną rękę bezskutecznie próbowała stworzyć Dominium. Pomimo początkowego entuzjazmu Szwedzi zawiedli się na Unii. Wcześniejsze podporządkowanie władzom niemieckim zamieniło się w podporządkowanie Danii. Wtedy też rozpoczęła się trwającą niemal sto lat walka Szwecji o niepodległość. Już w połowie XV wieku wybuchło powstanie, na którego czele stanął Engelbrekt Engelbrektsson, wtedy też po raz pierwszy w historii Szwecji na arenę polityczną wkroczyli obywatele niższego stanu.

Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=116764

Engelbrekt Engelbrektsson (ur. ok. 1390, zm. 27 kwietnia lub 4 maja 1436 na wyspie (ob. Engelbrektsholm) na jeziorze Hjälmar) - szwedzki bohater narodowy i mąż stanu, przywódca rebelii, trwającej w latach 1434–1436, przeciwko rządom Eryka Pomorskiego, króla unii kalmarskiej i urzędników duńskich w Szwecji.

 W 1435 roku Engelbrekt Engelbrektsson zginął z rąk szlachty, która nie chciała całkowicie odciąć się od Danii, ani zbytnio wzmocnić stanu chłopskiego. Kolejne sto lat trwały utarczki z władzami Dani. Stany nie mogły zdobyć się na ogłoszenie króla Szwecji i ograniczały się do ustanowienia regenta w okresach większej niezależności Szwedów od Danii. Dopiero król unijny Christian II wprowadzając terror zdołał złamać opór Szwedów. 8 listopada 1520 roku na polecenie Christiana na ucztę zaproszono 82 przedstawicieli szwedzkiej szlachty i patrycjatu oraz dokonano na nich egzekucji. Wydarzenie to nazywane jest "sztokholmską krwawą łaźnią" i doprowadziło do wybuchu powstania antyduńskiego i zjednoczenia wokół Gustawa Wazy. W 1521 roku Gustaw Eriksson Waza uzyskał tytuł regenta królestwa, a dwa lata późnej, w 1523 roku został królem Szwecji, jako Gustaw I Waza.

Autorstwa Unidentified painter [//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Template:Unidentified_painter&action=edit&editintro=Template:Translate_this/message przetłumacz] - Images in the public domain since 1938, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6726896

Gustaw I Waza – król Szwecji od 6 czerwca 1523.; założyciel dynastii Wazów, ojciec królów Eryka XIV, Jana III Wazy i Karola IX Wazy. Zerwał unię kalmarską i wprowadził monarchię dziedziczną rozpoczynając tym samym budowę silnego państwa narodowego.

Zdjęcia i przypisy: wikipedia, informacje: Szwedzki Dom Panujący